Umeshkumar Tarsariya

મિત્રો, જીવનમાં જયારે આપણે યુવા અવસ્થામાં હોઈએ, આપણે ઇચ્છીયે છીએ કે કંઈક મોટું કામ કરી જવું છે. દરેક યુવાન એમ સમજે છે કે તે બધાથી કંઈક અલગ છે. તે વિચારે છે – હું મારા જીવનમાં ખુબ મોટો માણસ બનીશ, ખુબ નામનાઓ મેળવીશ. પરંતુ બધા માથી ખુબ જ નહિવત લોગો આવું કરવામાં સફળ થાય છે તેનું કારણ છું?

મિત્રો, અહીં માત્ર ઈચ્છા શક્તિ થી કંઈજ થવાનું નથી, યુવા અવસ્થામાં એક યુવાનની પોતાની દરેક ઈચ્છાઓ ભોગવવાની બાકી હોઈ છે આથી ઈચ્છા શક્તિ પ્રબળ હોઈ તે સ્વાભાવિક છે. પરંતુ આજ ઈચ્છા શક્તિ ની સાથે તેવો ના ખુબ મોટા સપનાઓનો ડુંગર, પોતાના નજીક ના નાનકડા દાદરા – કે જે ટેવોને ટોચ પર પહોંચાડી શકે છે તેને જોવામાં બાધા રૂપ નીવડે છે.

પૂર્વ નિર્ધારિત ધ્યેયને પ્રાપ્ત કરવા માટે ધ્યેય પ્રાપ્તિની આદત કેળવવી ખુબ જરૂરી છે. જયારે કોઈ પણ વસ્તુની શરૂઆત કરીએ ત્યારે તે શરૂઆત એક નાનકડા કદમથી જ થતી હોઈ છે. યુવા અવસ્થામાં એક યુવાને જો સૌથી પહેલા કોઈ આદત કેવળવવી હોઈ તે તે ધ્યેય પ્રાપ્તિ ની આદત કેળવવી જોઈએ. એક નાનકડો ધ્યેય નક્કી કરી તેને પ્રાપ્ત કરવા માટે નિરંતર પ્રાયસ કરવોય જોઈએ. આ નાનકડો ધ્યેય સવારે વહેલા ઉઠવાની ટેવ હોઈ શકે, કસરત કરવાનો હોઈ શકે, નિયનિત કોઈ એક વ્યક્તિને મદદ કરવાનો હોઈ શકે, પોતાને મનગમતો પ્રોજેક્ટ બનાવવો હોઈ શકે.

જયારે એક વ્યક્ત્તિમાં ધ્યેય પ્રાપ્તિ માટે ની આદત નિર્માણ થાવ લાગે ત્યારે જેતે વ્યક્તિ પોતાના જીવનના દરેક લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરતો થઇ જાય છે. હંમેશા યાદ રાખવું કે આપણે નાનપણ થી જ નાની નાની વાર્તાઓમાંથી ખુબ જ કિંમતી સંસ્કારો પ્રાપ્ત કરતા આવિયા છીએ, તેવીજ રીતે આ નાના નાના ધ્યેય પ્રાપ્તિનો અભ્યાસ પણ આપણને મોટા ધ્યેય હાસિલ કરવામાં મદદ કરે છે. આથી જ હું કહું છું, ધ્યેય પ્રાપ્તિ એ એક આદત છે, જેવો આ આદતને નિયમિત રૂપે કેળવે છે તે પોતાના જીવનમાં નિર્ધારિત લક્ષ્ય સરળતાથી પ્રાપ્ત કરે છે.

આયોજન ગમે તેટલા મોટા કેમ ન હોઈ, પણ તેનો અમલ વર્તમાન માંજ થાય છે, જેનું સ્વરૂપ ખુબ જ નાના નાના કર્યો માં હોઈ છે. આજ નાના નાના કર્યોને જેટલી સારી રીતે પાર પાડીશું તેટલાજ તે ધ્યેય પ્રાપ્તિમાં સહાયક થશે. એક વાર ધ્યેય નક્કી કાર્ય બાદ એ ન વિચારો કે મહિના પછી શું થશે !!!, એક વર્ષે શું થશે !!!, પરંતુ એમ વિચારો કે આજના 24 કલાક કે જે મારી નજર સામે છે તેમાં આપણે શું કરીએ કે આપણે આપણા નિર્ધારિત લક્ષ્યની સમીપ જઈએ.

મનુષ્યની સાચી શક્તિ પોતાનામાં રહેલી ઉર્જા શક્તિ છે, એક વાર જો માનવી કંઈ નક્કી કરીલે કે મારે જીવનમાં કંઈક કરવું છે અને તેની પાછળ જો તે ઉર્જાને 100% લગાડવામાં આવે તો તે 100% કામ થઈ ને જ રહે છે.

ઉર્જા વગરનો માનવી પોતાના જીવનમાં કંઈજ કરી શકતો નથી અને અન્ય કોઈ આવી તેમનું જીવન બદલશે તેવી રાહ માં પોતાનું જીવન વિતાવી દે છે. આવા પ્રકારના માણસો ન તો એ ઉર્જા ના સ્રોતને શોધે છે અને ન તો તેને ઉર્જા સાથે કાંઈ લેવા દેવા છે. એક અજાણ વ્યક્તિની માફક ભટક્યા કરતા હોય તેવું લાગે છે. તેવો માને છે જીવન ચાલે છે, એની મેળે થશે નશીબ માં હોઈ તેજ મળશે.

આવા પ્રકારના માણસો જ્યારે કોઈ સફળ વ્યક્તિઓને જુવે છે ત્યારે તેને નશીબ દારનું બિરુદ આપી વધાવે છે પરંતુ તે જેતે વ્યક્તિઓની સફળતા પાછળની મહેનત નથી જોતા. મને તો એવું લાગે છે આવી વાતો કરી પોતે એમ સમજે છે કે સફળ વ્યક્તિ સફળ એટલે છે કેમકે તેને બાહ્ય સહાયક – નશીબ મળ્યું છે તેના વગર એ સફળ ન થઇ શકે. હકીકત માં જેતે વ્યક્તિની સફળતા પાછળ તેનો પરિશ્રમ હોઈ છે. અને જેતે પરિશ્રમ પાછળ તેની ઉર્જા શક્તિઓ કાર્યરત હોઈ છે.

ઉર્જા શક્તિ એટલે એ શક્તિ જે આપણને આપણા લક્ષ્યની યાદ અપાવ્યા કરે અને તે જ્યાં સુધી હાંસિલ ન થાય ત્યાં સુધી અપૂર્ણતાનો અહેસાસ કરાવે. આટલું જ નહીં પરંતુ સાથે સાથે પોતાના જીવનમાં નિર્ધારિત કરેલા લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવા પ્રેરણા આપતું રહે. આ પ્રેરણા જ્યારે કાર્ય શક્તિમાં પરિવર્તિત થાય ત્યારે જેતે વ્યક્તિ પરિશ્રમ દ્વારા લક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે.

આપણા રોજિંદા જીવનમાં આપણને ઉર્જાના સ્થાન ઘણા મળી રહે છે. દરેક વ્યક્તિઓના ઉર્જા સ્થાન તેની રુચિ, તેના પર થયેલ સંસ્કાર અને તેમના આવેલા જીવનના અનુભવોના આધારે અલગ હોય શકે.

મારા જીવનમાં હું દ્રઢ પણે માનું છું કે દરેક વ્યક્તિઓ એ પોતાની ઉર્જા શક્તિનો સ્ત્રોત શોધી આગળ વધવા પ્રયત્ન શીલ રહેવું જોઈએ. જ્યાં પણ જણાય કે કોઈ સ્થાન, વ્યક્તિ કે ઘટના દ્વારા આપણી એ ઉર્જા શક્તિ વિકસિત થઈ રહી છે તેનો સંગ કરતા રહેવું અને જે સ્થળ, વ્યક્તિઓ કે ઘટના દ્વારા આપણી ઉર્જાનું દમન થતું હોય ત્યાં થી દુર રહેવું.

સંબંધ સમાજનું એક એવું પાસું કે જેના વગર સમાજ અપંગ જણાય…

જી, મિત્રો..! આજે હું આ સંબંધ વિશે જ લખવા જઈ રહ્યો છું. સંબંધ એટલે શુ? જ્યારે બે વ્યક્તિ, પરિવાર, કુટુંબ કે અન્ય ધર્મ સમુદાય ના લોકો એક બીજા સાથે લાગણી શીલ વ્યવહાર રાખવા ઇચ્છતા હોય અને એ ફળીભૂત પણ થતું હોય તેને સંબંધ કહેવાય.

મેં ઘણા લોકો ને કહેતા સાંભળ્યા છે “અમારો સંબંધ હવે પેલા લોકો જોડે પહેલા જેવો રહ્યો નથી”. આવા સંજોગો માં કોઈ એક કે બંને પક્ષ વચ્ચે એ લાગણીની અણ-ઉપસ્થિતિ સ્પષ્ટ પણે વર્તાતી હોઈ છે.

એક બાજુ થી આપણે ઘણા પ્રયત્નો કરવા છતાં જો સંબંધ એક તરફી જ રહેતો હોય તો સીધી અને સરળ ભાષામાં આપણે સમજીને ત્યાં અટકી જવું જોઈએ. કારણ કે બળજબરી થી કોઈ સંબંધ બને નહીં અને એક તરફી લાગણીઓ થી હતાશાનો સામનો પણ કરવો પડે.

મારા જીવનમાં તો મેં ગાંઠ વાળી લીધી છે કે “જ્યાં લાગણીઓ ત્યાં આપણા સંબંધો.” દરેક વસ્તુઓ પાછળ કંઈકને કંઈક કારણ હોઈ જ છે એમ આ ગાંઠ વળવા પાછળ પણ જીવનમાં આવેલા અનુભવો છે. સંબંધ બને ત્યારે ઘણું સારું લાગે તો જ્યારે એ તૂટે અથવા ન રહે તો તેનું દુઃખ થવાનું જ ને…

જીવન માં સફળતા ત્યારે જ મળે જ્યારે પરિશ્રમ થકી નસીબને પણ બદલવાની ક્ષમતા આપણા માં હોઈ. નશીબ બાહ્ય સહાયક છે પરંતુ માત્ર તેના જ ભરોસે બેસી રહેવા થી સફળતા મળશે જ તે 100% કહી ન શકાય પરંતુ જ્યારે નશીબ સાથે કે તેના વગર પરિશ્રમ કરીએ તો સફળતા 100% મળે જ છે.

સાહેબ, આપણે નસીબના ટેકે બેસવા વાળા વ્યક્તિ નથી.

સપનાઓ જોઈએ પણ છીએ અને સાકર કરવાની તાકાત પણ રાખીએ છીએ.

બસ જરૂર છે એક સપનાની કે જે આપણને આપણું લક્ષ બતાવે અને ધ્યેયના રસ્તે આગળ વધારે.

માણસ પણ અજીબ છે..!
સ્વાર્થનું શેર કરે..
ઈતર બધું ઇગ્નોર કરે.

બાળક જ્યારે નાનુ હોઈ ત્યાર થી જ તે કંઈકને કંઇક શીખતું આવતું હોય છે. આજના સમયમાં જે રીતે બાળકો નવી વસ્તુ શીખી રાખ્યા છે, જોતા એવું લાગે છે કે માતાના ગર્ભ માંથી જ તે શીખીને આવ્યા હોય.

પરંતુ મિત્રો, આજે આ ઉંમરે મને અહેસાસ થાય છે કે જેમ જેમ વ્યક્તિ મોટો થતો જાય છે તેમ તેમ તેનું શીખવાનું કૈશલ્ય ઘટતું જાય છે. એક ઉમરે વ્યક્તિને એવું લાગે છે કે તેને બધું જ આવડે છે. તેને કોઈની જ્ઞાન બાબતે જરૂર જ નથી પોતે વિદ્વાન થઈ ગયા છે. બસ આજ સમયે તે શીખવાના દરવાજાઓ બંધ કરીને બેસી જાય છે અને નવું કશું પણ શીખી સકતા નથી.

આ વસ્તુનો અનુભવ મને પ્રથમ વખત ત્યારે થયો જ્યારે હું મારા ભાઈ પાસે 4 વિલ ગાડી શીખી રહ્યો હતો. મને બરોબર યાદ છે જ્યાં મારી ભૂલ પડતી મને મારો ભાઈ સમજાવતો. પણ એકની એક ભૂલ બીજી વાર થાય ત્યારે શીખવનાર કડક શબ્દનો પ્રયોગ કરે જ જે સ્વાભાવિક છે. એવાજ કડક શબ્દ જ્યારે હું મારા ભાઈ પાસે સાંભળતો તો મનમાં થતું આ કેટલું સરળ છે હું હમણાં જ કરી લઈશ મને તો આવડે જ છે. બસ એજ “મને તો આવડે જ છે” વાત મને એ શુ કહી રહ્યા છે તે શીખવામાં બાધા રૂપ થતું અને એજ ભૂલ વારંવાર થતી. પરંતુ જ્યારે મેં એ વસ્તુ સમજી અને ભાઈ શુ કહી રહ્યા છે તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું તો શીખવાનું ઘણું સરળ થઈ ગયું ને વાસ્તવમાં તે જે શીખવવા માંગતા હતા તે હું શીખી શક્યો.

દોસ્તો, મારુ એવું માનવું છે કે જ્યારે આપણે કોઈક પાસે કંઈક શીખતાં હોઈએ ત્યારે આપણે એ વાત સ્વીકારીને જ ચાલવું પડે કે મને કસું આવડતું જ નથી તો જ આપણે જેતે વ્યક્તિ પાસે કશુંક શીખી શકીશું.

જે વ્યક્તિને બધું જ આવડે તે ક્યારેય વિશેષ જ્ઞાનને પામી શકતા નથી.

એક બાળકની શીખવાની શક્તિ વધુ હોય છે તેનું મુખ્ય કારણ જે તે બાળક સ્વીકારે છે કે તેને જેતે વિષયમાં કંઈજ જ્ઞાન નથી. પરંતુ જેમ જેમ જે તે બાળક શિખતું જાય તેમ તેમ તેનામાં “મને બધું જ આવડે છે” નો ભાવ બને છે અને એજ ભાવ તેને આગળનું જ્ઞાન મેળવવામાં બધા રૂપ થાય છે. આથી જ વિદ્યાર્થી ગમે તેટલા સારા માર્ક્સ કેમ ન મેળવે એક શિક્ષક તેને અહેસાસ કરાવતા જ રહે છે કે તને હજુ નથી આવડતું.

મિત્રો, આપણે જન્મ થી જ કંઈકને કંઈક દુનિયા પાસે થી લેતા જ આવ્યા છીએ. નાનપણ થી જ માતા પિતાની સાર સંભાળ, પરિવારનો લાડ, શિક્ષકો પાસે થી અભ્યાસ. પરંતુ આજ નદીની ધારામાં વહેતા વહેતા ક્યારેક કોઈક વિરલાને જ એ જણાય કે આપણે માત્ર લેતાજ આવ્યા છીએ તો આપનાર કોણ? આપણે કંઈક લઇ રહ્યા છીએ એ ત્યારેજ શક્ય બને જ્યારે કોઈ આપનાર હોઈ.

મોટાભાગના સમાજના લોકો માત્ર લેવામાંજ રહેતા હોય છે જ્યારે આપનાર ઓછા હોઈ છે. મિત્રો, ઉપર આપેલા ચિત્રને જુવો એક વૃક્ષ છાંયો આપી રહ્યું છે અને તેની છાયામાં અનેક લોકો બેસેલા છે. આ ચિત્રને જોતા આ પોસ્ટ લખવાનું મન થયું. આપનાર ક્યારેય એકલતામાં હોતો જ નથી. કારણકે તેની પાસે લેવાવાળા ઘણા હોઈ છે.

પરંતુ ક્યારેક આપવા વાળો પણ આત્મવિશ્વાસ ખોઈ બેસે છે જ્યારે તે અનુભવે છે કે જે લોકો એ તેની પાસે થી કંઈક લીધું છે તેવો ખરા સમયે જ્યારે તેવોની જરૂર હોય ત્યારે મદદરૂપ થતા નથી.

ખૂબ જ ઓછા લોકો હોઈ છે જે આપવા વાળાની બાજુમાં ઉભા રહીને પોતાના પર કરેલા ઉપકારનો બદલો આપતા હોય છે. આવા જ લોકો આપનાર ના આત્મબળને જીવિત રાખે છે.

જેમકે ઉપરના ચિત્રમાં બેસેલા તો ઘણા લોકો છે પણ ખૂબ જ ઓછા લોકો હશે જે તે વૃક્ષને પાણી આપવાનું વિચારશે અને ત્યાર બાદ પાણી પણ આપશે.

ખરેખર આ આખા પ્રકરણમાં મને ભૂલ મનુષ્ય સ્વભાવ અને સંસ્કારની લાગે છે. સંસ્કાર એક પરિબળ છે જે સ્વભાવની નિર્મિતી કરે છે. બાળક નાનું હોઈ ત્યારે તેના પર સંસ્કાર નું સિંચન માતા-પિતા, શિક્ષક, પરિવાર કે આસપાસના વાતાવરણ દ્વારા થાય છે. જેમાં બાળક સૌથી વધુ સમય માતા-પિતા પાસે વ્યતીત કરતું હોય, સંસ્કાર પણ સૌથી વધુ તેવો પાસે થીજ મેળવે છે. આથી હું માનું છું કે માતા પિતાની નૈતિક ફરજ છે કે પોતાના બાળકને માત્ર લેવાનું જ નહીં પરંતુ આપવાનું પણ શીખવાડે. એક ચોકલેટ થી શરૂ થતી આ યાત્રા જેતે બાળકને સમાજના એ વ્યક્તિઓની શ્રેણીમાં મૂકે છે કે જેવો આપનાર છે.